Często dzieci prześladowane boją się powiedzieć o przemocy, są zastraszone przez sprawców lub winią siebie samych za całą sytuację. Obawiają się też reakcji dorosłych i tego, że „będzie jeszcze gorzej”, że dorosły zareaguje zbyt gwałtownie, zrobi „aferę”, co narazi je na dodatkowy wstyd, wyśmianie przez kolegów lub pogorszy jego sytuację. Doświadczeniem wielu dzieci jest też bagatelizowanie sytuacji.
Warto zachęcić dziecko do współpracy mówiąc, że się martwimy o nie, chcemy pomóc, przypomnieć również wspólnie ustalane zasady, które zabraniają stosowania przemocy.
Jeśli znamy już sytuację i wiemy z innych źródeł, że dziecko stało się ofiarą przemocy w klasie, spróbujmy porozmawiać z nim o tym wprost.
Taka rozmowa pomoże nam ustalić, jak groźna jest sytuacja, przekonać się o rozmiarach przemocy, sprawdzić samopoczucie dziecka i podjąć odpowiednie kroki.
Pamiętajmy, że w szkole obowiązują pewne procedury czy zasady postępowania i one mogą pomóc nam uporządkować pomysły działań. Jeśli takich nie ma, a my czujemy, że sytuacja jest wyjątkowo trudna, skorzystajmy z pomocy. Przemoc to nie jest zmartwienie tylko wychowawcy czy szkolnego pedagoga – władze szkoły i pozostali nauczyciele są zobowiązani wspierać wychowawcę i pomóc mu w rozwiązaniu tego problemu.
Potraktujmy bardzo poważnie to, co dziecko nam opowiada. Nie obiecujmy przy tym, że zachowamy dyskrecję, ale zapewnijmy je, że nikt nie ma prawa używać przemocy w stosunku do niego. Dlatego pomożemy mu rozwiązać ten problem.
Lepiej jest, aby rozmowy z dzieckiem prowadziła jedna osoba, której dziecko zaufało.
Gdy decydujemy się na rozmowę z dzieckiem, postarajmy się:
- wysłuchać je uważnie (nie przerywać, nie pospieszać, sprawdzać, czy dobrze zrozumieliśmy). Dręczeni uczniowie często nie mają z kim podzielić się swoim smutkiem, strachem, rozżaleniem, czasem samo wysłuchanie ich historii pomaga im w odreagowaniu przykrych uczuć
- zebrać informacje dotyczące konkretnych zdarzeń i ustalić fakty (można je zapisać)
- przypomnieć mu normy i prawa, które go chronią; podkreślić, że to sprawcy złamali obowiązujące zasady, to oni mają problem ze swoim zachowaniem, on nie zawinił
- dokładnie wyjaśnić, co zamierzamy zrobić w sprawie przemocy; warto to zrobić w prosty, konkretny sposób. Słowa: „interwencja” czy „kary dla sprawców” mogą dziecko przestraszyć
- zapewnić, że zależy nam na jego dobrym samopoczuciu i bezpieczeństwie, jesteśmy po jego stronie i nie pozwolimy na dalsze krzywdzenie – nasz klasowy kodeks tego zabrania
- nie bagatelizować sprawy słowami typu: „chyba trochę przesadzasz, każdego przezywają, nie przejmuj się tak”
- nie dawać dobrych rad w stylu; „zbierz się w sobie i się trzymaj”
- zaproponować dziecku pomoc w formie spotkań i rozmów o sytuacji, informowania na bieżąco o kolejnych działaniach czy treningu asertywności.
Dziecko ma prawo odmówić, może mieć złe doświadczenia i duże obawy w sprawie współpracy z wychowawcą. My natomiast musimy podjąć działania zatrzymujące przemoc.
Uwaga – jeśli dziecko bardzo boi się, jak zareagują sprawcy lub klasa na fakt ujawnienia przemocy, musimy podjąć dyplomatyczne i dyskretne działania. Dzieci w starszych klasach boją się oceny ze strony klasowych kolegów, że zostaną nazwane „donosicielami”. Dlatego tak ważne jest, aby wychowawca swoim działaniem nie pogorszył sytuacji poszkodowanego ucznia.
W takich przypadkach należy wziąć na siebie całą odpowiedzialność – nie diagnozować przemocy na forum klasy wypytując uczniów, co zaobserwowali, a w rozmowach z poszczególnymi osobami wyraźnie zaznaczyć, że to wychowawca wraz z pozostałymi nauczycielami zauważył przemoc, na którą się nie zgadza.
PAMIĘTAJ!
Jeśli zamierzasz spotkać się z rodzicami ucznia – powiedz mu, czemu dorośli powinni ze sobą współpracować w sprawie przemocy.
Jeśli będziesz rozmawiać ze sprawcami – wyjaśnij mu dokładnie, w jaki sposób chcesz to zrobić i czemu to służy. Ofiary obawiając się zemsty ze strony sprawców wolą nie współpracować z nauczycielem.
Jeśli chcesz przeprowadzić zajęcia w klasie o przemocy – opowiedz mu o nich, kiedy się rozpoczną nie będzie czuł się zaskoczony i zdenerwowany, że dotyczyć będą jego osoby.
Jeśli zmierzasz do wspólnego spotkania ze sprawcą – przygotuj ucznia i sprawdzaj jego gotowość nawet kilkakrotnie, aby mieć pewność jego zgody.
Jeśli zamierzasz zgłosić zdarzenie na policję – wyjaśnij mu, jakie obowiązuje tu prawo i do czego jesteś zobowiązany.